SAĞLAMLIQ

Uzun illərdir tibbə məlum olsa da təəssüflər olsun ki, research səhfələrində bu haqda elmi araşdırma çox azdır. Üç ilə yaxındır ki, bu mövzu məni çox maraqlandırır.

DNT-nin kodlaşdıran bölgələrinin nukleotid ardıcıllığında dəyişikliklərlə əlaqəli olmayan,  genlərin fəaliyyətindəki dəyişiklikləri öyrənən elmə epigenetika deyilir. DNT-ni dəyişdirmədən genlərin tənzimlənməsinin bütün üsullarına epigenetik mexanizmlər deyilir. Eukariotlarda epigenetik dəyişikliklərə nümunə olaraq hüceyrə diferensiasiyası prosesini göstərmək olar.

Ədəbiyyat məlumatlarının təhlili əsasında əsas genlərin allel variantlarının daşıyıcıların qanının lipid spektri olduğu xarakterizə edilmişdir. Son araşdırmalar lipid mübadiləsinin tənzimlənməsində genetik polimorfizmin təsirinin daha dərindən öyrənilməsinin məqsədə uyğunluğu əsaslandırılmışdır.

DNT-nin kodlaşdıran bölgələrinin nukleotid ardıcıllığında dəyişikliklərlə əlaqəli olmayan,  genlərin fəaliyyətindəki dəyişiklikləri öyrənən elmə epigenetika deyilir. DNT-ni dəyişdirmədən genlərin tənzimlənməsinin bütün üsullarına epigenetik mexanizmlər deyilir. Eukariotlarda epigenetik dəyişikliklərə nümunə olaraq hüceyrə diferensiasiyası prosesini göstərmək olar.

Hesab edilir ki, şəkərli diabet koronavirus infeksiyasının inkişafı üçün risk amillərindən ən əhəmiyyətlisidir. Yeni klinik məlumatlar və təcrübələr göstərir ki,  bu əks istiqamətdə də işləyə bilər: alimlər insanlarda COVID-19 zamanı  tip 2 şəkərli diabetin əmələ gəlməsi hallarını qeydə alırlar.

Telomerlər nə qədər qısalırsa, qocalma prosesləri bir o qədər tez baş verir. Telomerlərin qısalma sürəti genetik faktorlardan və epigenetik - xarici amillərin təsirindən asılıdırlar. Telomerlərin uzunluğunu qorumaq həm uzunömürlülər, həm də sağlam həyat deməkdir.

Telomerlər orqanizmdəki bütün hüceyrələrdə xromosomların hər iki terminal hissəsində olan, onları qoruyan fraqmentlərdir. Telomerlər hər cüt xromosomun 4 uclarında yerləşir və ayaqqabı bağlarının sonluğundakı plastik hissələrə bənzəyirlər.

Bu gün etiraf etməliyik ki, insanın psixi fəaliyyəti, müasir informasiya axını, gərgin rejim  həzm orqanlarının funksiyalarına getdikcə daha pis təsir edir və fiziki fəaliyyətin paradoksal şəkildə azalması ilə müşayiət olunur. Son vaxtlara qədər hesab edilirdi ki, xroniki qəbizlikdən əziyyət çəkənlər dünyadakı yetişkin insanların, orta hesabla, 12%-ni təşkil edir. Bu gün III Roma Funksional Patoloji konsensusuna (2006) görə, bu problemdən əziyyət çəkənlərin sayı 2 dəfə artaraq 27%-ə çatıb.

Metabolik, yəni metabolizmə təsir edən", ürək-damar sistemi xəstəlikləri riskinin artması ilə müşayiət olunan amillər üçün ümumiləşdirilmiş bir termindir.

İnsan orqanizmində 2 əsas tip piy toxuması mövcuddur. Ağ piy toxuması və boz piy toxuması. Ağ piy toxuması triqliseridlər şəklində yağ depolayır. Boz piy toxuması isə toplanmış yağ turşularını parçalayır.