Tag Archives: piylənmə

Metabolik, yəni metabolizmə təsir edən", ürək-damar sistemi xəstəlikləri riskinin artması ilə müşayiət olunan amillər üçün ümumiləşdirilmiş bir termindir.

Morbid piylənməsi olan xəstələr arasında D3 çatışmazlığı və ikincili hiperparatireoz kifayət qədər çoxdur. 25 (OH) D3 və maqnezium çatışmazlığının metabolik sindrom riskini artırması ilə bağlı araşdırmalar var. Həmçinin metabolik sindrom ilə paratiroid hormonu səviyyələri arasında əlaqə olduğuna dair məlumatlar var.

25(OH)D3 çatışmazlığının mədəaltı vəzin endokrin hüceyrələrinin funksiyası da daxil olmaqla, bir çox hüceyrələrin metabolik funksiyalarını pozduğu artıq məlumdur. Son illərdə əhali arasında müxtəlif etnik və yaş qrupları üzrə D3 vitamini çatışmazlığının yayılmasının qiymətləndirilməsi üçün tədqiqatlar aparılmışdır. Yenilənmiş təlimatlara görə, qan serumunda D3 vitamininin optimal səviyyəsi minimum 70 nmol / L hesab olunur.

Məlumdur ki, artıq çəki və piylənmə 2-ci tip diabet, osteoartrit, bəzi bədxassəli şişlər və hətta psixoloji xəstəliklər daxil olmaqla, bir çox somatik xəstəliklər üçün risk amilləridir. Bununla yanaşı, son illərin araşdırmalarına görə, piylənmə D vitamini çatışmazlığı ilə əlaqəlidir.

İnsan öz mikrobiotası ilə simbiotik bir əlaqədədir. Trilyonlarla bakteriya insan bağırsağında, xüsusəndə yoğun bağırsaqda olur və əksəriyyəti iki dominant - Firmicutes və Bacteroides fəsiləsinə aid olduğu bilinir. Bakterial tərkibin formalaşması təbii doğuşla körpənin dünyaya gəlməsi anından başlayaraq və ana südü ilə qidalanması ilə davam edərək 3 yaşa qədər müddət çəkir.

İnfeksiya, iltihab və mikronutrient statusunun dəyişməsi arasındakı əlaqə uzun illərdir ki, məlumdur. Bir çox xəstəliklərdə iltihab reaksiyası müşahidə olunur. Bu da, təbii ki, nəticədə mikronutrient ehtiyatlarına təsir edir.

COVID-19 bu günə qədər dünyada 3,5 milyondan çox insanı təsir altına salıb. Bu  virus dünyada bir çox insana təsir etsə də, xəstəxanaya yerləşdirilən koronaviruslu xəstələrin əksəriyyətində başqa xəstəliklər də müşahidə olunub. Çindən gələn ilkin məlumatlara görə, COVID-19-a yoluxmuş xəstələrdə piylənmə ilə yanaşı, ən çox görülən xəstəliklər 2-ci tip diabet, hipertoniya, xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi, xroniki böyrək xəstəliyi, hepatit B, ürək-damar xəstəliyi, baş beyinin damar xəstəliyi və immun çatışmazlığı idi. Piylənmə COVID-19 infeksiyasının ümumi komorbidliyi kimi qeyd olunmayıb.

Dünya miqyasında təxminən 650 milyon insan piylənmədən əziyyət çəkir. Artıq piy toxuması adipokin sintezinin artmasına, lipid istehsalına, simpatik sinir sisteminin və renin-angiotensin-aldosteron sisteminin aktivləşməsinə və yüngül bir sistemik iltihab vəziyyətinə səbəb ola bilər. Beləliklə, piylənmə bir sıra ürək-damar xəstəlikləri (CVD) üçün risk faktorları olan 200-dən çox fəsad ilə əlaqələndirilir.

Piylənmə xroniki, residivləşən xəstəlikdir. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə olduğu kimi, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə də piylənmənin yayılma nisbəti epidemiyanın miqyası ilə müqayisə edilə bilər. Sənayeləşmiş ölkələrdə piylənmə səviyyəsi 1980-ci ilə qədər 10%-i keçməmişdi.

Alimlər hesab edirlər ki, artıq emal edilmiş məhsullar insanların vaxtından əvvəl ölümünə səbəb olur.  İnsanlar min illərdir istifadə etdikləri qidanı emal edirlər. Əvvəlcə onun saxlanma müddətini artırmaq üçün və sərt qidanın çeynənməsinin vaxtını azaltmaq üçün: ət və lifli bitkilər.